Bağımlılığı Olan Sevgilinize Katlanmaya mı Çalışıyorsunuz?
“Katlanan” özellikle çiftlerden birinin bağımlı olduğu ilişkilerde bağımlı olmayan eş için kullanılan sözcüktür. Bu, madde, alkol, kumar ya da fazla yeme bağımlılığı olabilir. Katlanan eşler, bağımlı kişinin davranışlarının sonuçlarından etkilenirler.
Katlanmak, “bağımlı kişinin davranışlarının olası sonuçlarını ortadan kaldırmaktır”. Oysa ki, bağımlı kişinin davranışlarının yıkıcı sonuçlarını görmesi, onun değişmesi için en güçlü araçtır.
Çiftler, eşlerden birinin problemi olduğunda bu sorunu çözmek için kendilerini zorunlu hissedebilirler. Eğer eşlerden biri bağımlıysa, özellikle de sigara, alkol ya da uyuşturucu gibi bir madde bağımlısıysa, diğer eş onun sorumluluklarını üzerine alabilir.
Başlarda davranışlarını iyi niyetli olarak yardım etme isteğiyle yaparlar; fakat bağımlılığın ilerleyen zamanlarında kendilerini çaresiz hissetmeye başlayabilirler. Aile dinamikleri bozulmaya başlar. Bağımlı olmayan eş, artan bir şekilde daha fazla işin sorumluluğunu üstlenirken, bağımlı eş de giderek daha az iş görmeye başlar.
Bu durum her iki tarafta da kırgınlık yaratır. Bağımlı eş, kendi sorumluluklarını yerine getiremese de diğer eşin işleri yoluna koymaya devam edeceği beklentisi içine girer.
Katlanan tarafın davranışları: bağımlı, kumar oynayan ya da borcu olan eşe para vermek, eşinin kırdığı ortak eşyaları tamir etmek, eşinin işverenini arayarak işe gitmemesinin açıklamasını yapmak, eşinin diğer kişilere verdiği sözleri yerine getirmek, eşini arayan kişileri bulup onlardan eşinin davranışı için özür dilemek ya da eşini hapisten çıkarmak olabilir.
Katlanan tarafın bu davranışlarını nasıl durdurabiliriz?
Bağımlı kişiler genellikle madde etkisi altındayken davranışlarının farkında olmazlar. Hafıza kayıpları yaşayabilirler.
Madde bağımlılığının hayatlarını nasıl etkilediğini görmesi için delilleri ortada bırakmak önemlidir. Yani, kusmuklarını temizlememelisiniz, kirlenmiş çarşafları yıkamamalısınız ya da madde kullanımı sonucu kendinden geçmiş eşinizi yatağa taşımamalısınız. Bunlar kulağa oldukça acımasız gelebilir; fakat unutmayın ki, bunlara neden olan bağımlı kişi eşiniz. Eşiniz, ilacın etkisi altında olduğu için suçlama, kusur bulma ya da itham etme anlamsız aynı zamanda da kaba bir davranış olur. Ancak bağımlılığının somut sonuçlarını görmek gerçekçi bir değerlendirme yapmasını sağlayabilir.
Katlanma davranışlarını durdurmak kolay değildir ya da herkesin kaldırabileceği bir şey değildir. Durumun daha da kötüye gitmesinden ve hiçbir şey yapmamanın doğuracağı sonuçlardan korkabilirsiniz. Örnek olarak, eşinizin işini kaybetmesinden korkabilirsiniz. Fakat işini kaybetmek, bağımlılıktan kurtulmak için en önemli teşvik edicidir.
Kısa vadeli acı çekmek mi uzun vadeli acı çekmek mi-ki bu bağımlı kişinin davranışlarıyla yüzleşmesini geciktirir? Bunların sonuçlarının iyice değerlendirilmesi gerekir. Sonucunu bilmeden katlanmak inanç ve cesaret gerektirir.
Döngüleri Kırmak
Katlanma davranışının bütün çiftler için olası bazı sonuçları vardır. Çünkü genelde kendilerini diğerlerinin ihtiyaçlarını sağlamak, problemlerini çözmek için feda etmişlerdir. Para ve diğer ilişkilerdeki sorumlulukları eşlerinden daha fazla üstlenmişlerdir.
Çok karşılaşılan durumlara örnek olarak; erkek arkadaşına iş arayan kadın, kız arkadaşının kirasını ödeyen adam ya da çocuğunun yapabileceği ya da yapması gereken sorumlulukları üstlenen ebeveynler verilebilir.Bağımlı eşin madde kullanımının sonuçlarına gereksiz yere katlanmaktan kaçınmak için katlanan eş, öncelikle bağımsızlık duygusunu geri kazanmalı ve bağımlı eşin madde kullanımının kendi durumunu riske atmasına mümkün olduğunca izin vermemelidir. Bağımlı eşin ilacın etkisi altındayken sizi ya da çocuğunuzu bir yere arabayla bırakması hayatınız için tehlikeli olabilir. Diğer taraftan, sizin bu rolü üstlenmeniz, eşinize alkol ya da madde kullanması için özgürlük vermiş olur. Bu yüzden ayrı bir araba alarak bağımlı eşinizin bu davranışını destekleyici olmaktan kurtulabilirsiniz. Bağımlı eş ilaç etkisi altında araba kullanmasından sorumlu tutulursa, bu onun için bir “uyandırma alarmı” olabilir.
Bağımlı eşinizin güvenilmezliğiyle baş edebilmek için sürekli bir B planınız olsun. Bazen B planınız sadece evde kalmak ve okuduğunuz bir kitabı bitirmek olabilir. Burada önemli olan nokta, bunun sizin kendi iradenizle almış olduğunuz bir karar olmasıdır. Böylece kurban edilmiş ya da kontrol ediliyor gibi hissetmezsiniz.
Planlar yapmak ve bu planlar dahilinde hareket etmek iyi bir fikir olabilir. Böylece, bağımlı eş danışmanlık randevusuna ya da sosyal bir aktivite programına katılmaktan son dakika iptalleri ile kaçamaz. Bu, bağımlı eşin aileyi kontrol altına alma girişimlerini engelleyebilir. Klinikten bir örnek verelim: Bir baba, alkolik eşi aniden eve geri dönmeye karar verdiğinde çocuklarıyla birlikte tatiline devam etmek zorunda kalmıştı. Adam, terapiye geldiğinde bu olayı anlattıktan sonra “Hayatımda ilk defa eşim için endişelenmekten vazgeçip kafamın rahat olduğu bir zaman geçirdim” demiştir.
Başka bir olayda da, alkolik koca akşam yemeği için misafirler gelmeden 1 saat önce bir kavga çıkarmış ve eşine daveti geri çekmesini aksi takdirde evi terk edeceğini söylemiştir. Eşi buna itiraz edince de sinirlenmiş hiddetle evden ayrılmış ve çalıların arkasına saklanmıştır. Kadın planına sadık kaldığı için olurken, eşi utanmış ve bunu bir daha tekrarlamamıştır.
Sağlam durabilmeyi öğrenmek ve sınırlar çizmek sıklıkla katlanmayı durdurmak için atılan ilk adımlardır.
Kaynakça: http://psychcentral.com/lib/are-you-an-enabler/00015255
